Թուրքմենչայի հաշտության պայմանագիր

1828թ. փետրվարի 10-ին Թավրիզից Թեհրան տանող ճանապարհի վրա գտնվող Թուրքմենչա գյուղում կնքվեց Թուրքմենչայի և Ռուսաստանի միջը պայմանագիր, որը վերջ տվեց 1826-1828թթ ռուս-պարսկական պատերազմին։ Ըստ պայմանագրի Պարսկաստանը պաշտոնապես ճանաչում էր Երևանի ու Նախիջևանի խանությունների և Օրդուբադի գավառի միացումը Ռուսաստանին, պարտաորվում էր վճարել 20 միլիոն ռուբլի արծաթով ռազմատուգանք: Կասպից ծովում ռազմական նավատորմ պահելու իրավունքը տրվում է միայն Ռուսաստանին: Ռուս վաճառականները ազատ առեվտրի իրավունք են ստանում Պարսկաստանում:  Պարսկաստանի տիրապետության տակ մնացած հայերին էր տրվում Ռուսական Կայսրությանն անցած տարածքները 1 տարվա ընթացքում։ Այսպիսով 1828-29թթ. Պարսկաստանից շուրջ 45 հազար մարդ գաղթեց և բնակվեց Երևանի և Նախիջևանի գավառներում, Զանգեզուրում, Ղարաբաղում և այլ վայրերում: Ներգաղթողները 6 տարով ազատվեցին պետական հարկերից ու տուրքերից։

 

Թուրքմենչայի պայմանագիրն ամրապնդեց Ռուսաստանի դիրքերն Անդրկովկասում, նպաստեց ռուսական ազդեցության ուժեղացմանը Միջին Արևելքում, և թուլացրեց Անգլիայի դիրքերը Իրանում: Հայերի առաջին զանգվածային հայրենադարձության հետևանքով հայ ժողովուրդը ազատվեց ձուլման և ֆիզիկական բնաջնջման վտանգից։