Հայոց դիցաբանություն

 

Աստվածներ

 

Արամազդ - դիցարանի գլխավոր աստված, երկնքի ու երկրի արարիչ, պաշտանմունքի կենտրոնը` Բարձր Հայքի Դարանաղյաց գավառի Անի ամրոց

Անահիտ - մայրության, պտղաբերության դիցուհի, մեր ազգի փառքն ու կենսատուն, պաշտանմունքի կենտրոնը` Բաևձև Հայքի Եկեղյաց գավառի Երիզա ավան (Անահտական տարածք):

Վահագն - կրակի, ռազմի, քաջության, ամպրոպի աստված, պաշտամունքի կենտրոնը` Տուրուբերան նահանգ, Աշտիշատվ

Աստղիկ - սիրո և գեղեցկության դիցուհի, նրան է նվիրված վարդավառի տոնը, մեհյանը` Աշտիշատում:

Նանե - ընտանեկան հովանավոր, Դարանաղյաց գավառ Թիլ ավան

Արեգ Միհր - արևի, լույսի աստված, Բարձր հայքի Երենջակ գավառի Բագառիճ ավան

Տիր - գրի և դպրության աստված, Երազավույն վայր

Վանատուր - հյուրընկալության աստված

 

Տաճարներներ և արձաններ

 

Վաղարշապատ - Վաղարշ Ա, մայր տաճար Էջմիածին

Գառնի ամրոց և Արեգ-Միհրի տաճար - հիշատակումը Արգիշտի Ա-ի կողմից, կառուցել է Տրդատ Ա-ն 76թ ին: Գառնիի տաճարը ունի 24 սյուն

Կնոջ մարմարյա արձան - Արտաշատ

Մոր և մանկան արձան - Արմավիր

Արտաշեսյան դարաշրջանի մեդալյոններ - ավելի արժեքավոր են Սիսիանում հայտնաբերված արծվի և հաղթանակի պատկերներով մեդալիոնները, Տիգրան մեծի և Արտավազդ Բ ի դրամները